مقدمه
در این مقاله قصد داریم تا صفر تا صد جرم و مجازات زنا در قوانین را بررسی کنیم. جرم زنا یکی از جرایم حدی می باشد. در واقع این جرایم، جرایم حق اللهی هستند و نوع، میزان و کیفیت آن ها توسط شارع مشخص شده است. به همین دلیل، قاضی هرگز نمی تواند میزان مجازات آن را کم یا زیاد کند و یا حتی عفو کند. همچنین او نمی تواند از شرایطی که برای تحقق اینگونه جرایم مشخص شده، تجاوز کند و شمول جرم را گسترش یا کاهش دهد.
تعریف زنا در قانون
تعریف جرم زنا طبق ماده 221 قانون مجازات اسلامی بدین شرح است: “زنا عبارت است از جماع مرد و زنی که علقه زوجیت بین آن ها نبوده و از موارد وطی به شبهه نیز نباشد.” پس جرم زنا بین زن و مردی اتفاق می افتد که عقد نکاح بین آن ها منعقد نشده است. گاهی هم پیش می آید که طرفین شک دارند که آیا روابط بین آنها حلال است یا خیر، قانونگذار این موارد را هم جزء زنا حساب نکرده و وطی به شبهه نامیده. یعنی یکی از طرفین یا هر دو گمان می کنند که طرف مقابل همسرش است. تعریف جماع هم طبق تبصره همین ماده چنین است: ” جماع با دخول اندام تناسلی مرد به اندازه ی ختنه گاه در قُبُل یا دُبُر زن محقق می شود.”
زنا در تمام حکومت های اسلامی جرم محسوب می شود و مجازات دارد. این مجازات ها همانطور که گفتیم توسط شارع تعیین شده است و کسی حق کم و زیاد کردن آن را ندارد. خداوند متعال در دین اسلام حد و مرز خاصی را برای روابط زن و مرد تعیین کرده است. کسی که از این حد و مرز عبور کند طبق دستور خداوند و فقه اسلام مجازات می شود. اما این جرم بدون وقوع شرایط آن، محقق نمی شود.
شرایط وقوع جرم زنا در قانون مجازات اسلامی
همانطور که در بالا گفتیم برای تحقق جرم زنا باید شرایط وقوع جرم زنا وجود داشته باشد. این شرایط بدین شرح هستند: اولین شرط برای تحقق جرم زنا، طبق ماده 221 قانون مجازات اسلامی، جماع بین زن و مرد بدون وجود علقه زوجیت است. یعنی زن و مرد نباید از نظر اسلام، زن و شوهر محسوب شوند و محرم هم باشند. البته این محرمیت، به عنوان محرمیت بین زن و شوهر گفته شده است. زیرا زنای با محارم، مانند جماع بین برادر و خواهر هم جرم زنا محسوب می شود و مجازات سنگینی دارد.
شرط دیگر جرم زنا طبق ماده 221 قانون مجازات اسلامی این است که باید حتما دخول انجام شود. یعنی سایر جرایم نامشروع مانند تقبیل و … جزء زنا محسوب نمی شوند و مجازات دیگری دارند. شرط دیگر این است که طرفین، یعنی زن و مرد، باید حتما شرایط مسئولیت کیفری را برای اعمال مجازات حدی داشته باشند.
شرایط مسئولیت کیفری برای اعمال حد زنا
شرایط مسئولیت کیفری طبق ماده 140 قانون مجازات اسلامی عبارت است از: “مسئولیت کیفری در حدود، قصاص و تعزیرات تنها زمانی محقق است که فرد حین ارتکاب جرم، عاقل، بالغ و مختار باشد به جز در مورد اکراه بر قتل که حکم آن در کتاب سوم قصاص آمده است.” این موضوع در تبصره دوم ماده 221 قانون مجازات اسلامی هم آمده است. طبق این تبصره: “هرگاه طرفین یا یکی از آن ها نابالغ باشد، زنا محقق است. لکن نابالغ مجازات نمی شود و حسب مورد به اقدامات تامینی و تربیتی مقرر در کتاب اول این قانون محکوم می گردد.” پس حتی اگر یکی از طرفین نابالغ باشد هم جرم زنا محقق است، فقط مجازات تفاوت می کند.
همچنین کسی که دچار زوال عقل شده هم مسئولیت کیفری از این باب ندارد. زیرا شرط عقل ذکر شده در ماده 140 را ندارد. مختار بودن هم یکی دیگر از شرایط است. کسی که اکراه شده و یا در شرایطی به سر می برد که نمی توان گفت قصد زنا دارد، مسئولیت کیفری نخواهد داشت. در واقع اگر کسی مجبور به زنا شود، جرم زنای به عنف رخ داده که در ادامه توضیح خواهیم داد.
انواع جرم زنا و مجازات آن در قانون مجازات اسلامی
جرم زنا دارای انواع مختلفی با مجازات های مختلف است. این جرایم در مواد قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شده اند. انواع جرم زنا عبارتند از: زنای با محارم نسبی، زنای به عنف، زنای محصنه و زنای غیرمحصنه. در ادامه به شرح هر یک می پردازیم.
جرم زنا با محارم نسبی
جرم زنا اگر با محارم نسبی زن و مرد اتفاق بیافتد، مجازات خاص خودش را دارد. می دانید که محارم به دو دسته نسبی و سببی تقسیم می شوند. محارم سببی کسانی هستند که به واسطه عقد نکاح به شخص محرم می شوند، مانند پدرشوهر. اما محارم نسبی به واسطه نسبتی که دارند محرم هستند. این افراد در ماده 1047 قانون مدنی به عنوان اشخاصی که نکاح با آن ها ممنوع است نام برده شده اند. محارم یک مرد عبارتند از: مادر، خواهر، فرزند دختر، فرزند دختر خواهر، فرزند دختر برادر، خاله و عمه. محارم یک زن نیز عبارتند از: پدر، برادر، فرزند پسر، فرزند پسر خواهر، فرزند پسر برادر، دایی و عمو.
جرم زنا به عنف
جرم زنا کیفیتی مشدده دارد. به این معنی که اگر به همراه عنف و اکراه باشد، مجازات زانی را تشدید می کند. عنف به معنای زور و اجبار است. اگر مردی، زنی را که راضی به رابطه جنسی با او نیست، بدون رضایتش و با زور و اجبار، مجبور به برقراری رابطه جنسی کند، زنای به عنف رخ داده است. لازم به ذکر است که علاوه بر مجازات خاص این جرم و پرداخت مهرالمثل، اگر دختر باکره باشد، زانی باید ارش البکاره هم بپردازد. در نظر داشته باشید که در این مورد فقط زانی مجازات می شود. طرف دیگر چون اکراه داشته و رضایتی نداشته، وصف مجرمانه ندارد.
مجازات جرم زنا با محارم نسبی و زنای به عنف در قانون ما اعدام است. این مجازات در ماده 224 قانون مجازات اسلامی آمده است. طبق این ماده: “حد زنا در موارد زیر اعدام است: زنا با محارم نسبی، زنا با زن پدر که موجب اعدام زانی است، زنای مرد غیرمسلمان با زن مسلمان که موجب اعدام زانی است، زنای به عنف یا اکراه از سوی زانی که موجب اعدام زانی است.”
جالب است بدانید تبصره 2 همین ماده موارد خاصی را هم در حکم جرم زنای به عنف دانسته و همین مجازات را بر آن بار کرده. طبق این تبصره اگر زنی در حالت خواب و بیهوشی و مستی، یعنی به طور کلی در حالتی که قصد ندارد، باشد و مرد با او زنا کند، در حکم زنای به عنف است. همچنین اگر مرد دختر نابالغی را فریب داده یا با ربایش و تهدید و ترساندنش او را مجبور به تسلیم شدن در برابر رابطه جنسی کرده باشد نیز همین حکم را دارد.
زنای محصنه و غیر محصنه و مجازات آن
زنای محصنه: جرم زنا حالت دیگری هم دارد. اگر مرد یا زن شرایط احصان را داشته باشند، مجازات آن ها تشدید می شود. شرط احصان در ماده 226 قانون مجازات اسلامی تعریف شده است. این شرط برای مرد به این معنی است که او همسر دائمی و بالغی داشته باشد و بتواند هر زمان بخواهد با او نزدیکی کند. شرط احصان برای زن هم به این معناست که وی شوهری دائمی و بالغ دارد و هر زمان بخواهد می تواند با او نزدیکی داشته باشد.
اگر زن یا مردی با داشتن شرایط احصان، مرتکب جرم زنا شوند، به رجم یا سنگسار محکوم می شوند. این مجازات در ماده 225 قانون مجازات اسلامی بدین شکل مطرح شده است: ” حد زنا برای زانی محصن و زانیه محصنه رجم است. در صورت عدم امکان اجرای رجم با پیشنهاد دادگاه صادرکننده حکم قطعی و موافقت رئیس قوه ی قضاییه چنان چه جرم با بینه ثابت شده باشد، موجب اعدام زانی محصن و زانیه محصنه است و در غیر این صورت موجب صد ضربه شلاق برای هر یک می باشد.”
زنای غیر محصنه: مجازات جرم زنا در غیر شرایط احصان با زنای محصنه تفاوت دارد. در این جرم هیچ یک از زن و مرد در شرایط احصان نیستند، یعنی همسر دائمی ندارند. مجازات زنا در این موارد صد ضربه شلاق است. این موضوع طبق ماده 230 قانون مجازات اسلامی است. ماده 230 قانون مذکور بدین شرح می باشد: ” حد زنا در مواردی که مرتکب غیرمحصن باشد، صد ضربه شلاق است.”
شرایط اثبات جرم زنا در قانون مجازات اسلامی
در این بخش در رابطه با شرایط اثبات جرم زنا در قانون مجازات اسلامی بحث خواهیم کرد. جرم زنا به 3 روش اثبات می شود. این 3 روش عبارتند از: اقرار، شهادت و علم قاضی. در ادامه اطلاعاتی در رابطه با هریک در اختیار خوانندگان گرامی قرار می دهیم.
اقرار خود شخص در جرم زنا طبق قانون می تواند مثبت جرم باشد. اما این اقرار باید شرایطی داشته باشد. این شخص در ابتدا باید در اقرار خودش اختیار داشته باشد و بالغ و عاقل باشد. اقرار فرد در این جرم حتما باید نزد قاضی بیان شود، وگرنه اعتبار ندارد. مورد مهم دیگر این است که در زنا فرد حتما باید 4 مرتبه اقرار کند. طبق ماده 232 قانون مجازات اسلامی، اگر کمتر از این اقرار کند، فقط به تعزیر در جه شش محکوم می شود و نه حد زنا.
راه اثباتی دیگر در جرم زنا، شهادت شهود است. البته این شهادت هم برای این جرم خاص، دارای شرایطی است که باید رعایت شود تا معتبر باشد. تعداد شاهدان حتما باید یا 4 مرد عادل و یا 3 مرد و 2 زن باشند. نکته مهم این است که این افراد حتما باید وقوع زنا را دیده باشند. یعنی به چشم ببینند که دخول واقع شده است.
راه اثباتی دیگر علم قاضی است. یعنی اگر به طریقی مانند عکس و فیلم بر قاضی محرز شد که جرم زنا رخ داده است، می تواند حکم صادر کند.
